O nas – Polskie Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Krakowie

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Krakowie otrzymało 11 stycznia br. złoty medal złożony na ręce Prezesa Konrada Firleja.

Medal ten został przyznany za wybitne osiągnięcia sportowe.

Mamy przyjemność poinformować, że TAURON

został partnerem naszych działań statutowych.

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” w Krakowie

W drugiej połowie roku 1866, wzorując się na powstałym wcześniej „Sokole” czeskim, utworzone zostało we Lwowie Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ”. Statut Towarzystwa zwanego później „Sokołem Macierzą” zatwierdzony został 7 lutego 1867 roku. Pomimo trudnych warunków, szczególnie w zaborze rosyjskim, ruch sokoli rozwijał się bardzo dynamicznie i w okresie przed I wojną światową powstało kilkadziesiąt okręgów i kilkaset gniazd zrzeszających kilkadziesiąt tysięcy członków, a w okresie między I a II wojną światową w Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” działało około tysiąca gniazd sokolich w okręgach zgrupowanych w sześciu dzielnicach.

Rys historyczny

„Sokół” krakowski powstał jako Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 23 lutego 1885 roku. Historii krakowskiego „Sokoła” poświęconych jest kilkanaście opracowań, przy czym zasadnicze znaczenie jako podstawowe źródło informacji nie tylko o krakowskim „Sokole” ale o Sokolstwie Polskim w ogóle ma pamiętnik Edwarda Kubalskiego. Edward Kubalski, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, gorący patriota i demokrata był czynnym członkiem krakowskiego „Sokoła” od 1895 r. aż do jego rozwiązania w roku 1948, pełniąc w tym czasie różne funkcje m.in.: wiceprezesa gniazda krakowskiego (1913-14), redaktora miesięcznika „Przegląd Sokoli” (1913-14), przedstawiciela i sprawozdawcy na międzynarodowych zlotach i zjazdach gimnastycznych w Pradze i Frankfurcie n.Menem (1907-08), prezesa „Sokoła” krakowskiego (1919-34) oraz wiele innych jako członek Rady Związkowej Polskiego Sokolstwa .

Pisząc bardzo krótką historię krakowskiego „Sokoła” musi się wspomnieć o zdarzeniach i ludziach, które pozwoliły krakowskiemu Gniazdu zająć czołowe miejsce w Polskim Sokolstwie. A więc znamienici Sokoli krakowscy to pierwszy prezes, znany pisarz Michał Bałucki; wieloletni prezes Wawrzyniec Styczeń, za którego prezesury wybudowano w roku 1889, do dziś istniejący i służący nadal ćwiczącym, gmach Sokolni; Henryk Jordan – twórca parków i placów zabawowych, który wyprowadził ćwiczącą młodzież z sal na świeże powietrze, inaugurując dynamiczne formy ruchu, prekursor nowoczesnych form wychowania fizycznego; Szczęsny Ruciński – wieloletni naczelnik gniazda i dzielnicy, wytyczający nowe drogi gimnastyce Sokolskiej , twórca wspaniałych ćwiczeń zbiorowych z lancami, z ciupagami, którymi uświetnił V Zlot Sokołów zwany Grunwaldzkim w 1910 roku; Stanisław Rowiński – inicjator tworzenia polowych drużyn Sokolich, których celem było przygotowanie młodzieży do podjęcia walki zbrojnej o niepodległą Polskę i których członkowie w liczbie ok. 1000 weszli w skład słynnej Brygady Legionów Polskich zwanej „Żelazną”.

Byli i inni jak: Zygmunt Wyrobek – zwolennik gier i zabaw, opiekun i kierownik skautów (czyli harcerzy), członek Państwowej Rady Wychowania Fizycznego w Odrodzonej Polsce; Erwin Mięsowicz – lekarz, późniejszy wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, który zastosował wiedzę medyczną do ćwiczeń gimnastycznych. Trzeba też wspomnieć, że Żleb Kirkora w Tatrach (między Giewontem, a Małym Giewontem) został tak nazwany na pamiątkę Michała Kirkora – taternika i turysty, członka „Sokoła” krakowskiego, który wespół z Kazimierzem Brzozowskim dokonał pierwszego przejścia tym żlebem w 1902 roku.

Do zdarzeń już opisanych (Zlot Grunwaldzki, wybudowanie „Sokolni”) trzeba dołączyć ten najchlubniejszy. 13 czerwca 1915 roku II szwadron 2 pułku ułanów legionowych wchodzący w skład II Brygady Legionów Polskich wykonał brawurową i zwycięską szarżę pod Rokitną, zdobywając trzy linie okopów, w których bronili się rosyjscy piechurzy. Ten II szwadron ułański to byli członkowie Oddziału Konnego „Sokoła” krakowskiego, a dowodził nim rtm. Zbigniew Dunin – Wąsowicz.

Próby wznowienia działalności „Sokoła” krakowskiego w latach 1945-1989

Wybuch II wojny światowej przerwał coraz prężniej rozwijającą się działalność sokolstwa polskiego, w tym również „Sokoła” krakowskiego. Po zakończeniu wojny podjęte zostały zamierzenia do wznowienia działalności sokolej w Polsce, przy czym najwcześniej rozpoczęto prace w tym kierunku w Krakowie. Już w marcu 1945 roku, celem podjęcia kroków do reaktywowania związku, zwołano na dzień 9 września 1945r. ogólnopolski zjazd Sokolstwa do Krakowa. Przybyły na spotkanie ” całe zastępy, a w tym (wielu) starszych działaczy jak dh Borowiec, b. prezes dzielnicy lwowskiej, dh Karney, dh Wallera z Rzeszowa i innych, razem z górą przeszło setka delegatów”. Zjazd jednogłośnie uchwalił założenie w Krakowie Tymczasowego Zarządu Związku jako kontynuację zniszczonego Centralnego Związku w Warszawie, a to aż do ustalenia się stosunków i przeprowadzenia formalnego wyboru władz sokolich. Zjazd uchwalił cały szereg rezolucji organizacyjnych i ideowych. Utworzono Tymczasowy Zarząd Związku powołując na jego prezesa Edwarda Kubalskiego. W skład Przewodnictwa Związku i Naczelnictwa weszli m.in. tak zasłużeni dla ruchu sokolego druhowie jak: Edward Kubalski, dr Józef Borowiec, dr Karol Bunsch, dr Włodzimierz Bilian, Jan Szuro, Pustelnik, Kazimierz Barański, prof. Zieliński, inż. Karney, dr Stanisław Rowiński, wilhelm Winkler, dr Bolesław Rozmarynowicz, Jan Fazanowicz, Janina Skirlińska, Jerzy Lewicki, Zajdzikowski, Wasużanka oraz Mikołaj Maksyś i Bolesław Wolańczyk. Nawiązano kontakty z „Sokołem” czeskim i „Sokołem” polskim w USA .

W krakowskim „Sokole”, po rezygnacji Karola Bunscha, wybrano nowy zarząd z druhem mec. dr. Bolesławem Rozmarynowiczem jako prezesem i przyjęto szeroki zakres prac dotyczących przede wszystkim remontu zniszczonego budynku Sokolni i organizacji życia sportowego. Utworzone zostały sekcje: gimnastyki sportowej, ogólnego przygotowania fizycznego, piłki ręcznej, wioślarska, szermiercza, tenisa ziemnego, hokeja i łucznicza. W latach 1945-47 zorganizowano szereg lokalnych imprez sportowych oraz imprez o szerszym zakresie m.in. Zawody Kościuszkowskie i trójmecz szermierczy Katowice-Łódź-Kraków. Środki finansowe niezbędne do prowadzenia działalności krakowskiego gniazda pozyskiwane były początkowo ze składek członków i sympatyków „Sokoła”, a następnie z wynajmu obiektów sportowych (hale, korty, lodowisko) szkołom i innym organizacjom sportowym. Rozwijało się coraz bardziej również życie towarzyskie poprzez organizowanie sobotnich dancingów, zabaw i balów sylwestrowych jak również wycieczki turystyczne.

_________________

Niestety, w okresie powojennym, ówczesne władze komunistyczne nie sprzyjały rozwojowi tego rodzaju organizacjom i stowarzyszeniom. Pojawiało się coraz więcej szykan i negatywnych działań w stosunku do gniazd sokolich tak, że np. na Śląsku, Pomorzu i w Małopolsce zakazano wręcz rejestrowania nowych gniazd. Nie pomagały podejmowane przez przedstawicieli „Sokoła” działania interwencyjne na odpowiednich szczeblach ministerialnych. Edward Osóbka-Morawski, ówczesny minister Administracji Publicznej, interweniującym w czerwcu 1947 roku w sprawie dalszego istnienia „Sokoła”, Bolesławowi Rozmarynowiczowi, Janinie Skirlińskiej i Sołtanowi wyraźnie dał do zrozumienia, że „Sokół” jest niepożądaną politycznie organizacją i musi być zlikwidowany. 31 lipca 1947 roku przedstawiciele Urzędu Bezpieczeństwa opieczętowali budynek „Sokoła” odbierając dokumenty, pieczątki, dowód rejestracji i zezwolenie na działalność „Sokoła”. Związek Sokolstwa Polskiego został faktycznie rozwiązany nie spełniającą formalnych warunków prawnych decyzją Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 5 lipca 1948 roku.

Z takim stanem rzeczy, członkowie ” Sokoła ” nie mogli się pogodzić i symbolu organizacji, sztandaru krakowskiego „Sokoła” nie oddano ówczesnym władzom. Przechowywała go przez wiele lat druhna Janina Skirlińska i w roku 1987 przekazała Muzeum Jasnogórskiemu oo. Paulinów w Częstochowie.

W latach 1956-57 i 1981-83 podejmowane były kolejne, niestety nieudane próby reaktywowania krakowskiego „Sokoła”. Działania w tym zakresie zakończone zostały pełnym sukcesem dopiero w roku 1989.

W grudniu 1956 r., w sprzyjającej jakby się wydawało atmosferze „polskiego października”, z inicjatywy byłych działaczy i członków „Sokoła” odbyło się w Krakowie zebranie z udziałem przedstawicieli kilku województw, na którym powołano Komitet Organizacyjny z siedzibą w budynku „Sokoła”. Komitet miał przygotować materiały uzasadniające potrzebę reaktywacji „Sokoła” jako Towarzystwa Gimnastycznego. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli m.in.: weszli m.in.: Bolesław Rozmarynowicz, Janina Sklirlińska, Karol Bunsch. 17 lutego 1957r., podczas Krajowej Narady Aktywu Sportowego w Warszawie rozpatrywane były dwa wnioski dotyczące powołania organizacji sportu masowego: przygotowany przez Komitet Organizacyjny wniosek przedstawicieli dawnego „Sokoła” oraz konkurencyjny, dotyczący powołania Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej, popierany przez członków Komisji ds. Młodzieży przy KC PZPR. W trakcie obrad doszło do przykrego incydentu. Jeden z delegatów Śląska, zabierając głos w dyskusji oświadczył, że w roku 1917 członkowie „Sokoła” strzelali do robotników. Jak się później okazało oświadczenie to było fałszywe. Pomimo złożonego protestu przez druha J. Fazanowicza, w wyniku głosowania powołano do życia Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej.

W roku 1981 nastąpił kolejny przewrót w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym w Polsce; powstała „Solidarność”, zniesiono cenzurę, stworzyły się warunki na znaczne polepszenie demokratyzacji życia. Odżyła również ponownie myśl reaktywowania „Sokoła”. W dniu 26 września 1981r. Powstał Tymczasowy Komitet Wznowienia Działalności „Sokoła” z siedzibą w Krakowie. W pracach Komitetu uczestniczyli m.in.: Zbigniew Cadel, Oktawia Heczko, Adam Jaroszewski, Jan Kolarczyk, Janusz Krzysztoń, Jerzy Lewicki, Maciej Maciejewski, Stanisław Marcela, Edward Michalik, Andrzej Pawłowski, Stanisław Poliszot, Janina Skirlińska, Jerzy Solarz, Jerzy Szul, Jerzy Wardęga, Jerzy Ziemisławski. Opracowany został projekt statutu i program działania. Na Zjeździe Założycielskim, 1 grudnia 1981r. w Krakowie, 116 członków założycieli podjęło uchwały dotyczące przede wszystkim reaktywowania „Sokoła” w Krakowie, rewindykacji gmachu „Sokoła” oraz ustalenia programu działania i statutu. Zjazd Założycielski wybrał również Tymczasowy Zarząd. Prezesem Zarządu został Jerzy Ziemisławski, wiceprezesami Andrzej Pawłowski i Adam Jaroszewski, skarbnikiem Józef Wyżyński. Podjętą działalność Tymczasowego Zarządu przerwało wprowadzenie stanu wojennego. Po zawieszeniu stanu wojennego, na zebraniu Tymczasowego Zarządu w dniu 17 stycznia 1983r. powołano zespół do ostatecznego opracowania statutu, po czym złożono w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Urzędu Miasta Krakowa wniosek o zarejestrowanie Towarzystwa. Wydawałoby się, że w tym okresie odnowy życia polityczno-społecznego w Polsce, nie będzie trudności w zarejestrowaniu takiej organizacji patriotycznej jaką był zawsze „Sokół”. Niestety i tym razem nie doszło do jej reaktywowania. Przyczyną formalną odmowy była zbędność powoływania nowego stowarzyszenia gimnastycznego.

Reaktywowanie – 1989

Obecne Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” w Krakowie reaktywowane zostało w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, w dniu 3 maja 1989 roku. Poprzedzały go wielomiesięczne zabiegania w urzędach o wyrażenie zgody, żmudne uzgadniania treści zapisów statutowych, składanie protestów i odwołań. Grupa inicjatywna, na czele której stał Konrad Firlej, złożona z dawnych sokołów (Józef Grabowski, Andrzej Pawłowski, Stanisław Poliszot, Janina Skirlińska, Jerzy Ziemisławski, Jerzy Zintel) oraz działaczy społecznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (Janusz Baran, Antoni Łopata, Jacek Paraszczak, Paweł Sobczyk, Stanisław Szydło, Halina Cyrkowicz, Maria Potępa, Aleksandra Chmielewska-Janczyszyn i Jolanta Gacek) związanych z działającym w latach 80-tych Ogniskiem TKKF „Sokół”, doprowadziła do Zjazdu Założycielskiego, na którym wybrano Tymczasowy Zarząd. Prezesem Zarządu wybrano druha Konrada Firleja, a członkami zostali: Antoni Łopata, Andrzej Pawłowski, Jerzy Ziemisławski, Jerzy Zintel i Józef Grabowski. Tymczasowy Zarząd opracował ostateczną wersję statutu i 15 maja 1989r. złożony został wniosek o rejestrację do Wydziału Cywilnego Sądu Wojewódzkiego w Krakowie. W dniu 5 lipca 1989r. Sąd Wojewódzki w Krakowie wydał postanowienie o wpisaniu do rejestru Stowarzyszeń, Ns. Rej. St. 18/89 Stowarzyszenia pod nazwą: Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Krakowie, przy czym terenem działania Towarzystwa objęty został obszar całej Polski.

I Walne Zgromadzenie Wyborcze odbyło się 20 października 1989 r. Prezesem Towarzystwa został wybrany prawnik, druh Konrad Firlej, a członkami Zarządu zostali: Lech Bibulski, Artur Blum, Andrzej Łopata, Antoni Łopata, Ryszard Morawa, Cezary Pacholec, Andrzej Pawłowski, Helena Rakoczy, Paweł Sobczyk, Stefania Solarz, Dariusz Wilczek, Włodzimierz Żychowicz. Wiceprezesem został Andrzej Pawłowski, sekretarzem Paweł Sobczyk, skarbnikiem Andrzej Łopata i naczelnikiem Stefania Solarz. Podjęto szereg uchwał dotyczących przede wszystkim odzyskania budynku „Sokoła” przy ul. Marszałka J.Piłsudskiego 27, zorganizowania zajęć gimnastycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz powołania innych sekcji sportowych. Powstała sekcja tenisa ziemnego, kung-fu, narciarska i żeglarska. Zajęcia odbywały się w wynajmowanych salach szkół podstawowych i salach AGH. W działaniach rewindykacyjnych pomagał krakowskiemu „Sokołowi” ówczesny Senator dr Andrzej Rozmarynowicz. Doszło do anulowania decyzji z 1948 roku przekazującej obiekty „Sokoła” Skarbowi Państwa i przekazano je z powrotem PTG „Sokół”, a po uprawomocnieniu się decyzji, we wrześniu 1990 r. dokonano odpowiedniego wpisu w księgach wieczystych, tak że PTG „Sokół” w Krakowie stał się ponownie właścicielem obiektu przy ul. Marszałka J.Piłsudskiego 27.

Nowo wybrany Zarząd stanął przed bardzo trudnym zadaniem dotyczącym przede wszystkim odremontowania (praktycznie remontu kapitalnego) obiektu „Sokoła” zdewastowanego przez poprzedniego użytkownika KS „Cracovia”, klubu skądinąd wielce przecież zasłużonego nie tylko dla sportu krakowskiego ale i polskiego. Już w trakcie realizacji tych zamierzeń, okazało się jak trafny był wybór druha Konrada Firleja na Prezesa Towarzystwa. Jego zapał, kompetencje prawnicze, skuteczność w pozyskiwaniu sponsorów finansowych i wykonawców pozwoliły na stosunkowo szybki proces prac remontowych w tym trudnym początkowym okresie po reaktywowaniu PTG „Sokół”. Pozostali członkowie Zarządu, będąc w większości absolwentami wyższych uczelni technicznych, głównie Akademii Górniczo-Hutniczej, również czynnie włączali się do prac w tym okresie działania Towarzystwa. Równocześnie z prowadzonymi pracami remontowymi realizowano działalność statutową dotyczącą przede wszystkim rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, działalność kulturalną poprzez organizowanie imprez kulturalnych i okolicznościowych, udzielano również pomocy merytorycznej w reaktywowaniu i odzyskiwaniu obiektów innych gniazd sokolich.

Ówczesny Zarząd oraz wybierane na kolejnych Walnych Zgromadzeniach następne Zarządy kontynuowały i rozszerzały działalność krakowskiego „Sokoła” zgodnie ze statutem Towarzystwa oraz podejmowały kontakty z innymi sokolskimi organizacjami przejawiającymi działalność na terenie całej Polski.

Rada Odrodzenia Sokolstwa Polskiego

W charakterystycznej dla tamtych czasów atmosferze spontanicznej odbudowy idei wolnościowych, demokratycznych i tradycji narodowych postanowiono w krakowskim gnieździe podjąć prace i współdziałać z innymi nad odtworzeniem dawnych struktur związkowych.

Już w pierwszych ( 1-3 ) dniach września 1989 r. odbyło się w Drzonkowie k/ Zielonej Góry pierwsze spotkanie przedstawicieli sokolich towarzystw . Głównym pomysłodawcą i organizatorem Zlotu Polskich Sokołów był Zbigniew Majewski – działacz sportowy, znany m.in. jako współtwórca ogólnopolskiego ośrodka przygotowań olimpijskich dla pięcioboistów w Drzonkowie. Działając w porozumieniu z ówczesnymi wojewódzkimi władzami lokalnymi zaprosił do Drzonkowa delegatów sokolstwa z całej Polski oraz z zagranicy. W rzeczywistości na spotkanie przybyli przede wszystkim przedstawiciele sokolstwa z kraju, natomiast polskie światowe sokolstwo reprezentowała stosunkowo liczna sokola delegacja z Francji. Z tego między innymi względu – brak przedstawicieli sokolstwa polskiego z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych oraz brak formalno-prawnej legitymizacji zjazdu przez istniejące towarzystwa sokolskie – uznano podczas plenarnych dyskusji, wbrew oczekiwaniom organizatorów, że zjazd jakkolwiek bardzo pożyteczny nie może pretendować do miana ogólnopolskiego czy światowego zlotu sokolstwa.

Spotkanie było bez wątpienia bardzo potrzebnym i istotnym krokiem w budowaniu więzi między reaktywowanymi i na nowo tworzonymi sokolimi organizacjami. Konferencja naukowa ( referat wygłosił m.in. prof. dr hab. Kazimierz Toporowicz ), wystawa pamiątek sokolich, sztandary sokole, liczne zawody sportowe i imprezy kulturalne towarzyszące kilkudniowemu spotkaniu tonowały atmosferę początkowej nieufności, niedowierzania a nawet podnoszonej w kuluarach, wątpliwej szczerości intencji organizatorów z wojewódzkiego szczebla władz administracji rządowej. Największe jednak znaczenie dla podjęcia wówczas decyzji o zasadach odbudowy polskiego sokolstwa w kraju, utworzenia Tymczasowej Rady Odrodzenia ” Sokoła ” w Polsce, miały wystąpienia przedwojennych sokołów. Zwłaszcza postawa dh Izabelli Stern (Gdańsk) oraz innych jak np. dh Barbary Kłoś – Ćwiklińskiej (Warszawa), których pogodne i energiczne wystąpienia, uskrzydlone tęsknotą za czasami dawnej sokolej chwały zintegrowały zebranych wobec pomysłu utworzenia sokolego, tymczasowego centrum informacyjno – administracyjnego w Polsce. Wskazano wówczas w drodze jednomyślnej uchwały na Kraków, który dysponował już prężną grupą doświadczonych działaczy, własnym lokalem biurowym, telefonem i tzw. zapleczem technicznym. Nie bez znaczenia dla tych ustaleń były historyczne uchwały podjęte przez delegatów na pierwszym ogólnopolskim Zjeździe Sokolstwa w dniu 9 września 1945 r., które to miasto wskazywały na siedzibę władz Związku.

Również i wówczas jak przed laty podjęto jednomyślnie inne ważne uchwały mające na celu integrację gniazd sokolich wokół pewnych zmodyfikowanych, ale zgodnych z dawnymi tradycjami idei oraz założeń organizacyjnych. Przyjęto podówczas tzw. ” Deklarację Ideowo – Programową ” ( stanowi załącznik do artykułu ) jako zawierającą powszechnie akceptowane założenia i zasady dla działania odrodzonego sokolstwa oraz uzgodniono, że reaktywowanie gniazd sokolich następować będzie w drodze sądowej, w oparciu o dawne statuty.

Wiele uwagi zebrani poświęcili problemowi odbudowy struktur sokolstwa. Ukształtowały się w dyskusji dwie koncepcje, pierwsza opowiadała się za niezwłocznym powołaniem naczelnych władz Związku i druga za stopniowym odbudowywaniem gniazd, tworzeniem okręgów, dzielnic i władz ogólnopolskich. W konsekwencji ograniczono się do powołania Tymczasowej Rady Odrodzenia ” Sokoła” w skład, której weszli wszyscy uczestnicy spotkania oraz na wniosek dh Andrzeja Boguckiego ( Bydgoszcz ) i Roberta Ziembińskiego (Warszawa) osoby piastujące w gniazdach ważne funkcje np. prezesa itp., a które zostały zgłoszone przez reprezentujących na tym zjeździe, już istniejące gniazda. Osoby zgłoszone w tym dodatkowym trybie przyjęto do Rady pod warunkiem pisemnego lub osobistego potwierdzenia zgłoszenia. Obowiązki przewodniczącego TROS ( taki skrót przyjęła nowo utworzona Rada ) powierzono w drodze uchwały dh Konradowi Firlejowi ( Kraków ).

Podczas drugiego zjazdu TROS, który odbył się w grudniu 1989 r. w Raciborzu okazywana na pierwszym spotkaniu wola podjęcia wspólnego trudu odbudowy sokolstwa doznała dalszego wzmocnienia. Organizatorem zjazdu był energiczny i pełen dobrej woli, doświadczony działacz sportowy, lwowianin z pochodzenia Wojciech Nazarko – Prezes Klubu Olimpijczyka ” Sokół „w Raciborzu.

II Zjazd odbywał się równolegle do narady działaczy sportowych, olimpijczyków i sportowców debatujących nad problemami polskiego sportu. Stało się bowiem jasne, że kryzys społeczno – gospodarczy i polityczny związany z ustrojem socjalistycznym objął również cały, nie tyko wyczynowy sport. Na fali odnowy, umiarkowane oczekiwania w rozwiązywaniu tych problemów kierowano z pewną ciekawością i w stronę towarzystw gimnastycznych ” Sokół”. Działacze Krajowej Komisji NSZZ ” Solidarność” d/s Sportu jak i NSZZ ” Solidarność” – Mazowsze, zapraszali ” Sokoła ” do współpracy a w nieformalnych rozmowach sugerowali nawet przekształcenie ognisk TKKF przy zakładach pracy w sokole gniazda.

Na tak daleko posuniętą propozycję reaktywowana organizacja nie była przygotowana. Odeszli bowiem z szeregów sokolich w skutek działań wojennych, prześladowań, szykan komunistycznych, naturalnego upływu czasu, liczni jej zaangażowani, wartościowi członkowie. Ponadto właśnie w Raciborzu przedstawiciele gniazd sokolich uznali ( wnioskował m.in. dh Tadeusz Englert – Polanica Zdrój, dh Grzegorz Mierzyński – Bukowiec Górny, dh Mieczysław Tobys – Zbąszyń ), że etos sokoli jest zbyt drogocenny aby przyszłość polskiego sokolstwa oddać w ręce niesprawdzonych ideowo ludzi a przecież przy masowym ruchu takie sytuacje mogły zupełnie realnie zaistnieć. Umocniono się w przekonaniu, że sokolstwo trzeba odbudowywać od fundamentów tzn. tworząc lub reaktywując gniazda jako samodzielne podmioty prawne, posiadające osobowość prawną. Wybór władz wszystkich innych szczebli postanowiono odłożyć na przyszłość wychodząc z założenia, że ludzi godnych do reprezentowania sokolich organizacji należy wyłonić przede wszystkim na podstawie rzetelnej oceny ich osiągnięć w pracy na rzecz ” Sokoła „. Zalecono wszystkim gniazdom podejmowanie działań zmierzających do odzyskania zagrabionego majątku zwłaszcza nieruchomości, które miały powrócić do dawnych funkcji i stanowić sokolą bazę.

Trzeci zjazd TROS-u odbył się w Krakowie w czerwcu 1990 r. z udziałem przedstawicieli władz wojewódzkich i miejskich Krakowa. Zgodnie z ukształtowaną praktyką poszczególne gniazda przedstawiły zwięzłe sprawozdania ze swej działalności. Uwidoczniły się pewne rozbieżności między słowami a czynami, łatwiej bowiem było deklarować wolę działania trudniej zamierzenia zrealizować. Mimo obiektywnych trudności na zjazd przybyli przedstawiciele coraz to nowych sokolich organizacji z Polski południowej. Zabrakło na nim jednak oficjalnych przedstawicieli z gniazd Polski północnej co tłumaczono trudnościami ekonomicznymi i znacznymi odległościami. Na zjeździe upowszechniono materiały obejmujące procedurę tworzenia gniazd i działania windykacyjne dotyczące zwrotu majątku.

Czwarty zjazd TROS- u odbył się w następnym roku w Warszawie. Podczas obrad, w których wziął udział dh Zbigniew Okorski (Warszawa), ujawniły się znaczne rozbieżności co do koncepcji współpracy między gniazdami. W wyniku braku porozumienia, którego przyczyny okazały się bardzo złożone zarysował się pewien podział na strefy organizacyjnych oddziaływań. TROS a później utworzona z niego – Rada Odrodzenia TG ” Sokół” w Polsce, funkcjonująca jako związek stowarzyszeń zarejestrowany w sądzie, ograniczyła swoje bezpośrednie, organizacyjne oddziaływanie przede wszystkim do gniazd na terenie Polski Południowej, sięgające do Radomia i Poznania.

Rada Odrodzenia TG ” Sokół” w Polsce nadal utrzymuje kontakty międzynarodowe z wszystkimi polskimi organizacjami sokolimi za granicą jak i bratnimi organizacjami w innych państwach świata a zwłaszcza Europy. Ponieważ dalsza historia rozwoju Rady Odrodzenia TG ” Sokół” w Polsce wykracza tematycznie poza ramy tego artykułu ograniczam się tylko do jej początków w celu ukazania zakresu zaangażowania działaczy krakowskiego gniazda na rzecz odbudowy sokolskiego ruchu.

Struktura organizacyjna

Do zasadniczych zadań PTG „Sokół” w Krakowie należy dbanie o prawidłowy rozwój fizyczny dzieci i młodzieży. Realizacja tych zadań odbywa się w podstawowej sekcji Towarzystwa, sekcji gimnastycznej, w której ćwiczą dzieci i młodzież w wieku od 6 do 18 lat w grupach artystycznych i sportowych w salach budynku PTG „Sokół”. Ponad to organizowane są obozy szkoleniowo-wypoczynkowe letnie i zimowe w Polsce i sporadycznie za granicą. Taki obóz odbył się w roku 1993 w Fenton na zaproszenie sokolstwa polskiego w Anglii. Wtedy też władze polskich sokołów w Anglii przekazały na ręce druha Prezesa Konrada Firleja szablę oficerską i insygnia sokole, spełniając tym samym wolę ostatniego Prezesa Sokolstwa II Rzeczypospolitej, gen. Arciszewskiego.

W ramach zajęć gimnastycznych odbywają się ponadto ćwiczenia gimnastyczne dla dorosłych w zakresie gimnastyki ruchowo-rekreacyjnej. Przez kilka lat zajęcia z gimnastyki dla dzieci i dorosłych prowadziła była mistrzyni świata druhna Helena Rakoczy.

Organizowane są też przez sekcję żeglarską kursy żeglarskie na żeglarza i sternika jachtowego oraz coroczne rejsy żeglarskie na własnym jachcie Towarzystwa.